Ο αλκοολισμός είναι ουσιαστικά μια ασθένεια, μία νόσος που έχει συγκεκριμένα στάδια, όπως και οι περισσότερες ασθένειες. Κάθε στάδιο έχει και συγκεκριμένα συμπτώματα που μπορούν να καθορίσουν σε ποιο βαθμό έχει προχωρήσει η ασθένεια. Πρέπει να έχουμε υπόψιν ότι ο αλκοολισμός νοούμενος ως ασθένεια υπερβαίνει την βαριά κατανάλωση αλκοόλ και έχει ευρύτερες και καταστροφικότερες συνέπειες. Ανεξαρτήτως του σταδίου που βρίσκεται ένα αλκοολικό άτομο, η ασθένεια δεν μπορεί να ξεπεραστεί εάν δεν αναγνωρίσει το πρόβλημα και την “εξουσία” που το αλκοόλ ασκεί σε αυτόν.
Τα αίτια του αλκοολισμού ποικίλλουν αναλόγως της περίπτωσης και του ανθρώπου. Κάποιοι οδηγούνται στην υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ λόγω ψυχολογικών προβλημάτων στη ζωή τους ή εξαιτίας του συντριπτικού άγχους που βιώνουν στο σπίτι ή στη δουλειά τους.
Κάποιοι άλλοι ενθαρρύνονται να πίνουν ευρισκόμενοι σε μια ανεκτική ατμόσφαιρα (π.χ. πάρτι, συνεύρεση σε μια κοινωνική ομάδα) ενώ μερικοί αλκοολικοί εμφανίζουν βιολογική προδιάθεση στην υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ. Τέλος, πολλές περιπτώσεις αλκοολικών ατόμων ενσωματώνουν ένα συνδυασμό των παραπάνω παραγόντων που μπορούν να οδηγήσουν στο πρώτο στάδιο της πάθησης.
Πρώτο Στάδιο
Ως πρώτο στάδιο του αλκοολισμού νοείται η κατάσταση όπου η κατανάλωση αλκοόλ αρχίζει να ξεφεύγει από το στάδιο των κοινωνικών συμβάσεων, όπως είναι το λεγόμενο social drinking (ποτά κοινωνικοποίησης ή αυτό που λέμε το “τσούγκρισμα του ποτηριού στην παρέα”) και πραγματοποιείται για άλλους λόγους: για να ηρεμήσει τα νεύρα πριν από κάποια διαδικασία που προκαλεί άγχος (π.χ. σοβαρή επαγγελματική συνάντηση), για την ανακούφιση του στρες. Το πρώτο αυτό στάδιο συνεπάγεται αύξηση της ποσότητας του αλκοόλ που καταναλώνεται όπως και αύξηση της ανοχής του ανθρώπινου οργανισμού στο αλκοόλ. Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα, οι αυξητικές τάσεις της κατανάλωσης αλκοόλ γίνονται λόγος για υπερηφάνεια από πλευράς του ατόμου που βρίσκεται στο πρώτο στάδιο του αλκοολισμού, που επαίρεται για αυτή του την αλλαγή και αναζητά ευκαιρίες κατανάλωσης περισσότερου αλκοόλ.
Δεύτερο Στάδιο
Το δεύτερη στάδιο του αλκοολισμού χαρακτηρίζεται από αυξημένη ανάγκη κατανάλωσης αλκοόλ. Η ανάγκη αυτή εμφανίζεται μάλιστα και νωρίτερα μέσα στην ημέρα σε σχέση με το πρώτο στάδιο , και συνοδεύεται από αυξημένα επίπεδα ανοχής, κάτι που σημαίνει ότι ο αλκοολικός καταναλώνει αλκοόλ λόγω αυξανόμενης εξάρτησης και όχι μόνο λόγω της ανάγκης να ανακουφίσει την ένταση που αισθάνεται. Το δεύτερο στάδιο του αλκοολισμού χαρακτηρίζεται και από τις ενοχές που νιώθει το άτομο λόγω της εξάρτησής του από το αλκοόλ με αποτέλεσμα να υπάρχει σε πολλές περιπτώσεις η προσπάθεια να σταματήσουν να πίνουν αλκοόλ. Η αύξηση στην κατανάλωση αλκοόλ κατά τη διάρκεια του δεύτερου σταδίου αυξάνει τα όρια ανοχής του σώματος στο αλκοόλ, μπορεί να οδηγήσει σε αυξητικά προβλήματα υγείας και στην περιστασιακή απώλεια του ελέγχου της κατανάλωσης αλκοόλ.
Τρίτο Στάδιο
Στο τρίτο στάδιο του αλκοολισμού αρχίζουν να φαίνονται τα πρώτα πραγματικά σημάδια ότι ο αλκοολικός έχει χάσει τον έλεγχο της κατανάλωσής αλκοόλ. Αρχίζουν να εμφανίζονται τα πρώτα σοβαρά προβλήματα στην κοινωνική και επαγγελματική ζωή του ατόμου, καθώς αρχίζει να αμελεί τις υποχρεώσεις του και να ξεχνά τις υποσχέσεις και δεσμεύσεις του, με αποτέλεσμα να επηρεάζεται αρνητικά η οικονομική του κατάσταση. Επίσης είναι πιθανόν να εμφανίσει βίαιη συμπεριφορά ενώ σε πολλές περιπτώσεις αμελεί τις ανάγκες που έχει για τη λήψη φαγητού δίνοντας μεγαλύτερη σημασία στην κατανάλωση αλκοόλ. Ακόμα στο τρίτο στάδιο του αλκοολισμού αυξάνεται η δυσκολία του ατόμου να σηκωθεί το πρωί από το κρεβάτι και να ξεκινήσει τη μέρα του και ξεκινά η αποφυγή επαφής με μέλη της οικογένειας και φίλους.
Τέταρτο στάδιο
Για πολλούς ειδικούς το τέταρτο στάδιο του αλκοολισμού χαρακτηρίζεται και το τελευταίο. Σε αυτό το στάδιο, το άτομο αρχίζει να καταναλώνει αλκοόλ από νωρίς και συνεχίζει σε όλη τη διάρκεια της ημέρας. Σε αυτό το στάδιο το άτομο παραμένει σε κατάσταση μέθης για μέρες ολόκληρες. Η συντριπιτικά μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ οδηγεί στην εμφάνιση προβλημάτων υγείας στο συκώτι, εμφανίζονται προβλήματα λειτουργίας στον εγκέφαλο, δυσλειτουργίας σε όλα σχεδόν τα μέρη του σώματος και η σκέψη αρχίζει να εξασθενεί με έντονους ρυθμούς.
Πέμπτο στάδιο
Στο πέμπτο και τελευταίο στάδιο του αλκοολισμού, το άτομο δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς να πιει αλκοόλ. Τα προβλήματα υγείας αυξάνονται και εάν το άτομο δεν καταναλώσει αλκοόλ, εμφανίζονται συμπτώματα όπως ναυτία, εμετός, πυρετός, παραισθήσεις, επιληπτικές κρίσεις, εφίδρωση και τρομώδες παραλήρημα το οποίο μπορεί να είναι ακόμη και θανατηφόρο. Σε αυτό το στάδιο ο κίνδυνος απώλειας της ζωής είναι ιδιαίτερα αυξημένος.